In armoede leven en onder bewind staan. Een aantal jaar geleden had ik geen idee wat dat betekende. Ik had namelijk nog nooit iemand gesproken die onder bewind had gestaan. Nu weet ik wel beter.
Als je in de cijfers over armoede duikt, ontdek je vanzelf hoe ontzettend veel mensen met weinig geld moeten rondkomen. In gesprek met klanten van de Voedselbank werd het me wel duidelijk dat dit pittig is. En van een bewindvoerder hoorde ik welke schrijnende keuzes er soms gemaakt moeten worden.
Hieronder een blog over een week van weinig geld moeten rondkomen. Geen zin om het hele stuk te lezen? Onderaan lees je de lessons learned.
Lawaai maken tegen armoede
Nu kwam de Week tegen Armoede eraan, een week waarin er veel lawaai wordt gemaakt tegen Armoede. Een week waarin er opnieuw veel aandacht wordt gevraagd voor het armoedeprobleem in ons land. Ik heb me voorgenomen om in die periode een week te gaan leven van € 50,- en voor ieder extra gezinslid mag je € 10,- extra besteden. In mijn geval betekent dat € 70,- in 1 week te besteden.
En het interessante: nu ik me aan het voorbereiden ben op deze week, loop ik al tegen allerlei dilemma’s aan…want het slaat natuurlijk nergens op om te gaan plannen wanneer je een week met weinig geld gaat rondkomen. Mensen die namelijk echt in die situatie zitten kunnen dit niet plannen en de periode van schaarste duurt voor hen per definitie (veel) langer dan een week. Toch ga ik het doen. En ik ga erover bloggen en de dilemma’s schetsen die ik tegenkom. Mijn idee is om die bevindingen later te toetsen bij iemand met ervaring in armoede.
Dilemma’s vooraf
Ik stel aan iemand voor om voorafgaand aan een overleg, dat om 19:00 uur begint, even samen voor te bereiden en een hapje te eten. Oeps! Dat kan natuurlijk niet…ik kan beter een boterham meenemen of restjes van de dag ervoor. Nu maar hopen dat hij aangeeft dat hij dat niet gaat redden…
Dagboek 1 week leven met € 70,- voor drie personen
Dag 1 – zaterdag 19 oktober
€ 70 – € 3,30 = € 66,70
Het is begonnen! Ons startbudget is € 70,-, want we leven (deze week) met drie personen in huis. Normaliter vliegen er ook nog twee, inmiddels volwassen, grotere kinderen in. Maar deze week dus niet.
Meerijden naar de voetbal
Het begint al goed. Mijn zoon moet vandaag voetballen: uit in Groesbeek. Normaal gesproken pakken we dan de auto, maar nu ben ik toch maar zo vrij om in de Whatsapp-groep te vragen of ik met iemand mee mag rijden. Ze weten niet dat we een budgetweek hebben. “Tuurlijk, geen probleem”, spontaan melden twee moeders zich aan. Oké, die kosten zijn dus gedekt, geen benzinekosten vandaag.
Tijdens de wedstrijd vraagt iemand of ik ook koffie wil. Ik bedank vriendelijk, want ik ben ook al met anderen meegereden, voelt niet zo fijn om weer van anderen te ‘ontvangen’. Zelfs een tweede keer bedank ik voor de koffie. Als diezelfde moeder langsloopt en zegt ‘Hé, we hebben er eentje over, weet je zeker dat je niet wilt?’ neem ik toch maar aan. Lekker, want ik ben dol op koffie, vooral ’s ochtends.
Een tijdje geleden sprak ik een onderzoeker van de Radboud Universiteit over ‘sociale schulden’ en volgens mij is dit wat hij ermee bedoelde. Je kunt natuurlijk best een keer vragen of je mee kunt rijden, maar dat wil je zeker niet iedere keer doen én je wilt dat dan ook graag terugdoen. Door die trots maken mensen onbedoeld extra schulden, door sociaal te willen voldoen.
Gratis broodjes en drinken voor wijkhelden
Die middag ga ik even in Hatert kijken naar een project waar ik bij betrokken ben. Mannen van Somalische afkomst in Hatert organiseerden een voetbalwedstrijd en een zwerfafval-opruimactie om mensen in de wijk bewust te maken van het afval en om elkaar beter te leren kennen. Kinderen spelen voetbal en krijgen daarna krijgen we allemaal een geel hesje van de Dar, prikkers en vuilniszakken en kunnen we een uur lang aan de slag. Nu ik er toch ben, help ik graag een handje mee. Na afloop is er gratis koffie, ranja en zijn er broodjes. Gratis? Normaal ben ik hier niet zo gevoelig voor, maar ik kan me voorstellen dat als je in armoede leeft, dat je dan nu misschien een extra broodje neemt (en ervoor zorgt dat je kind in ieder geval voldoende eet). En welkome meevaller dus ;-).
En dan: boodschappen doen
Tja, en dan het onvermijdelijke: boodschappen doen. Ik zie er echt een beetje tegenop, want ik wil echt zo min mogelijk uitgeven.
De zaterdagavond is meestal een avond waarop we lekkere dingen op tafel zetten: noten (liefst ongezouten, ongebrand), kaas en chocola en de dag waarop we flink boodschappen doen. Wel met lijstje, maar dan ligt er vaak nog van alles in de kar wat niet op het lijstje stond.
Ik overleg met het thuisfront. “Laten we maar goedkope toastjes met hummus doen.”
Ik koop bij de Lidl een brood (ben benieuwd!), hummus en een courgette. Ik heb namelijk nog restjes spaghetti met groenten, dus met die courgette erbij is het een prima maaltijd. Totaal uitgegeven: € 3,30. Interessant, ik heb echt nooit geweten hoe duur de hummus daar was. Niet verkeerd toch? En ik heb flink staan twijfelen bij de noten, maar dat kan echt niet.
’s Avonds lekker aan de toast met hummus, prima, misschien val ik ook nog wel af deze week. Op naar morgen!
Dag 2 – zondag 20 oktober
€ 66,70 – € 1,47 (benzine) – € 18,54 (boodschappen) = € 46,69 over
Sporten – wel of geen vaste lasten?
Zondagmorgen, heerlijk even naar de sportschool. Kosten van de sportschool, dat zijn toch vaste lasten? Voor mij wel, maar ik weet niet of dit voor mensen onder bewind ook als vaste lasten worden meegenomen. Waarschijnlijk niet, want dan zal het argument zijn dat je toch ook buiten kunt gaan wandelen of hardlopen. Een sportschool zal dan wel niet noodzakelijk zijn…toch lijkt me dit heel belangrijk, want een sportschool geeft structuur, sociale contacten en het gevoel ergens aan mee te doen…ik zou ervoor pleiten dit aan te bieden, want het is zo belangrijk om af te kunnen schakelen (uit je hoofd dus). Ik heb hem dus niet meegerekend, maar anders zou dit me € 2,50 hebben gekost (maandabonnement is € 20,- en uitgaande van twee keer sporten per week).
Daarna door de regen terug op de fiets naar huis, want die auto pak ik natuurlijk niet zomaar. Sowieso niet, vanuit klimaat-overwegingen, maar nu al helemaal niet meer.
Biologisch? Vergeet het maar.
Die middag moet ik weer boodschappen doen. Ik maak een lijstje: melk, chocomelk, veel groenten en misschien vissticks en eieren. Vlees eten doen we toch al bijna niet, dus dat scheelt veel kosten. Bij de kassa wordt ik toch wel nerveus….ik hoop niet dat het teveel is. Ik heb meer groenten meegenomen, omdat het in de aanbieding was. Daarbij heb ik niet voor de biologische varianten gekozen, dat tikt echt te hard aan: € 18,54….slik, dat voelt als heel veel, namelijk 25% van het totale budget.
Maar wacht eens even: veel mensen die op het minimum leven mogen gebruikmaken van een voedselpakket van de Voedselbank. Zou ik dat normaliter ook mogen met dit beschikbare budget?
Leven mensen in armoede ongezonder?
Betekent het dus dat je minder gezond kunt leven (eten, sporten) als je minder geld te besteden hebt? Ik denk van wel en daar wordt ook veel over gesproken en gepubliceerd. En daarmee houden we het dus ook in stand: armoede > minder gezond eten > hogere ziektekosten > nog hogere schulden, et cetera.
’s Avonds bij vrienden bijpraten over hun vakantie. We sluiten af met een frietje, op hun kosten. Normaal zouden we daar niet ingewikkeld over doen (volgende keer bij ons), maar nu voelt het toch anders. Misschien is het gevoel van een sociale wederkerigheid wel het lastigste aan dit experiment.
Dag 3 – maandag 21 oktober
€ 46,69 – € 3,00 (benzine) = 43,69
Ik heb vannacht serieus gedroomd over deze week. We gaven veel te veel uit en ik raakte in paniek en had even geen overzicht meer. Jee, doet me blijkbaar meer dan ik had gedacht.
Een normale werkdag: goedkoper?
Vandaag de 1e werkdag in de budgetweek. Is dat makkelijker: werken en zuinig leven? Of juist moeilijker? Het begint met een afspraak bij de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, daar krijg ik m’n eerste kop koffie. Niet helemaal eerlijk, want degene van wie ik de koffie krijg, weet dat ik met deze budgetweek bezig ben. Maar toch bedankt!
Daarna door naar een volgende afspraak, daar krijg ik ook koffie én veganistische koekjes. Zeer welkom, want met die ene boterham in m’n buik krijg ik inmiddels honger. Nou, vooruit: trek.
Van daaruit fiets ik naar m’n werkplek in de stad. Daar warm ik mijn meegenomen groenten op als lunch in de stomer. Lekker, en voedzaam! Ik kan weer door naar een volgende afspraak. Beetje saai, maar ook daar krijg ik gewoon weer water en koffie (inmiddels teveel koffie op, merk ik). Tot nu toe nog niks uitgegeven!
Mag hij mee-eten mama? “Tuurlijk!”
Thuisgekomen haal ik m’n zoon op bij de BSO. Er komt spontaan een vriendje mee-eten ;-). “Euhhh, ja natuurlijk kan dat.” Eten we gewoon allemaal iets minder (want het eten is al klaar): vissticks, aardappeltjes en broccoli. M’n vriend gaat ’s avonds naar een bijeenkomst en besluit met de auto te gaan. Dat mag, we hebben nog niks uitgegeven vandaag.
De vraag: geef je minder uit als je werkt, omdat je dan domweg minder tijd hebt om te winkelen en geld uit te geven?
Ik denk deels van wel, maar zo zuinig als vandaag is niet reëel, want normaal gesproken reis ik ook regelmatig met de trein voor mijn werk, en dat is niet goedkoop. En het komt best vaak voor dat ik onderweg iets te eten of drinken haal, of in het kader van bijpraten een lunchafspraak heb. Als je goed op je uitgaven moet letten, betekent dat ook dat je bijvoorbeeld de lunch goed moet plannen. Want als je spontaan of impulsief gaat kopen, pakt dat meestal niet voordelig uit.
Dag 4 – dinsdag 22 oktober
€ 43,69 – € 21,09 = € 22,60
“Aj, een kinderfeestje!”
Vandaag € 21,09 uitgegeven. Met nog drie dagen te gaan, dus iets meer dan € 7,- per dag te besteden. Met z’n drieën.
Aj, uitnodiging voor een kinderfeestje
Het was te verwachten met al die jarigen in deze maand: de uitnodiging voor een kinderfeestje. Normaal gesproken een leuk moment, want toch fijn als je kind af en toe wordt uitgenodigd. Maar nu heb ik goed moeten nadenken over het te besteden bedrag.
Ik spreek een vader wiens kind ook naar het feestje gaat. “Ik heb 10 pakjes voetbalkaartjes gekocht, ach, die zijn maar 1 euro per pakje.” Een tientje dus. Ik wil de sociale druk niet voelen, maar ik voel hem toch. We kiezen ervoor om iets minder te doen (€ 8,-) en dan wat snoep op de verpakking te plakken, zodat het er toch uitziet als een tientje…
Als ik deze week een ervaringsdeskundige spreek, vertelt ze mij dat ze nooit is gezwicht voor die sociale druk. “Ik maakte er gewoon een mooie knutsel van en dat viel altijd goed!” Knap hoor.
Attentie!
Als er iemand jarig is of een schouder kan gebruiken of een baby heeft gekregen. Hoe leuk is het dan om een kaartje te kopen en deze te sturen. Vandaag twee kaartjes gekocht: met postzegels samen toch al gauw € 5,- samen.
Dag 5 – woensdag 23 oktober
€ 22,60 – € 13,04 = € 9,56
“Even geen zin meer!?”
Het gaat even niet zo goed. Ik ging vol goede moed van start deze week, maar ik moet eerlijk zeggen dat ik het nu zwaar begin te vinden. De week duurt nog 2 dagen (na vandaag) en ons budget is zo goed als op… ik voel helemaal geen ruimte meer.
“Ik heb er nu even geen zin meer in!”
Gisteren had ik een lastige dag, zeer verdrietig nieuws, en even de neiging om deze challenge aan de kant te leggen. Mijn hoofd stond er niet naar. Maar ik vind ook: een man, een man, een woord… En als je in schaarste leeft kun je ook niet zeggen ‘Ik heb er even geen zin meer in’, dus kom op, even doorzetten!
Vandaag is weer een werkdag dus ik zit bij klanten en op mijn werkplek in de stad. So far so good. Lunch bestaat weer uit gestoomde groenten die ik aan het begin van de week heb gekocht (snijbonen en paprika). Collega-ondernemer vraagt of ik straks soep met haar wil mee-eten, ze heeft toch genoeg. Wat een geluk, ik wilde namelijk al op zoek gaan naar goedkoop eten. Vanwege een avond-afspraak kom ik tussendoor namelijk niet meer thuis. Dit had ik niet goed gepland.
Laatste boodschappen van deze week
‘Thuis’ moet natuurlijk ook eten, dus toch nog boodschappen gedaan t.w.v. € 13,04. Daar zouden we het wel de rest van de week mee moeten redden. Dan houden we dus € 9,56 over als we niks geks meer doen. Toch iets lekkers voor de vrijdagavond??
Onhandige uitgave? Ik snap het nu wel.
Ik heb al in week 1 een moment waarop ik wil opgeven, terwijl ik het heel luxe heb met al die gratis dingen die me zijn aangeboden. Als je dus iedere week zo op je centen moet letten, kan ik me heel goed voorstellen dat je af en toe ‘onhandige’ keuzes maakt. Gewoon, omdat je even een slechte dag hebt, zoals ik gisteren ook.
Armoede maakt duurzaam?
Wat ik wel heb gemerkt is dat schaarste maakt dat ik nog bewuster leef. Ik vind het altijd al belangrijk om zo min mogelijk te verspillen en te consumeren, maar als je het geld niet hebt, dan moet je wel: alle restjes opeten, geen fruit weggooien als het nog enigszins kan, fietsen in plaats van met de auto, et cetera. Veel projecten zetten zich in op verduurzaming voor iedereen, terwijl mensen in armoede misschien per definitie duurzamer leven. Want: hoe vaak gaan zij met een vliegtuig? Met een budget als dit nooit lijkt me.
Dag 6 – donderdag 24 oktober
€ 9,56 + € 10,00 = € 19,56
€ 10 erbij 😉 “Onverwachte meevaller!”
Vandaag een thuis-werkdag, lekker makkelijk: lunch bestaat uit een zakje mie met verse groenten erbij en ei, prima.
’s Middags loop ik een rondje en ga bij kruidvat naar binnen om even iets voor een vriendin te kopen. Nou, voorschieten dan. Dat gaat ‘normaal’ gesproken natuurlijk niet, als je leefgeld hebt. Maar goed, dit tel ik nu even niet mee bij mijn uitgaven.
’s Avonds organiseer ik mede een Verhelderingskamer over Samen aan de slag tegen armoede: initiatief vanuit Zorgalliantie, Werkplaats Sociaal Domein Nijmegen en HAN. We starten de avond (18:00 uur) met soep en broodjes. Het lijkt wel toeval dat ik deze week overal zomaar kan aanschuiven.
De bijeenkomst verdeelt zich over vier gespreksthema’s rondom armoede:
- Werkende armen
- Inzet van ervaringsdeskundigen
- Succesvolle transitie naar werk
- Domeinoverstijgend werken en helpen
Ik ging vol inspiratie weer naar huis. 21u thuis, geen cent uitgegeven (wel voorgeschoten dus). Yuk Sie (met verstand van zaken) spreekt me nog aan en zegt dat ik deze week met € 80 had mogen rekenen ipv € 70…ok, ik heb nog een laatste dag?. Die tien euro erbij voelt ineens als heel veel, terwijl ik dat normaal zomaar uitgeef. Morgen spenden dus?
Laatste dag, dag 7 – vrijdag 25 oktober
…en het geld is zo goed als op, waardevolle ervaring rijker
Vroeg op vandaag, want ik ga met de trein naar Zwitserland. In een budgetweek met de trein naar Zwitserland? No way natuurlijk.
Maar dus toch. Het kaartje is al een tijd geleden betaald, en om het nu te annuleren, dat gaat wat ver.
Nu ik nog €19,56 te besteden heb, koop ik op station Arnhem voor € 5,50 cappuccino en groentesap. Zo’n decadente uitgave heb ik de afgelopen week niet gedaan. Maar het wordt nog gekker, lees verder.
Verder heb ik thee, water en Liga van thuis meegenomen. Ik neem me voor om mezelf ergens halverwege te trakteren op een broodje en dan is de challenge klaar wat mij betreft.
Pas in Zwitserland lukt het om een cappuccino en bagel in de trein te kopen: €11 en nog wat. Wat?? Toch maar gedaan, want ik moet nog wel even reizen.
Ik hou al met al dus iets meer dan € 3,- over….?.
Terugblik
Hoe kijk ik terug op deze week in armoede? Wat neem ik daarvan mee als privé-mens en ook in mijn werk?
Respect
Het allerbelangrijkste is denk ik dat je best 1 week met € 70,- of € 80,- kunt rondkomen, al viel me dat dus ook best tegen. Maar het idee dat je het volgende week weer moet, en die weken erna ook…en dat je dus geen moment krijgt waarop je even de boel de boel kunt laten, dat lijkt me heel zwaar. Respect dus voor mensen die echt in armoede leven of hebben geleefd.
Wat was het lastigst?
Daarnaast vond ik die sociale ingewikkeldheid een eye-opener. Je kunt niet meer impulsief handelen en moet alles goed plannen. Reizen als het met de fiets niet lukt is kostbaar. Het gebrek aan variatie in eten (want je koopt bepaalde dingen groot in) vond ik tegenvallen. Dingen die het leven fijn maken (kopje koffie, wijntje, lekker eten, film, etc) moet je laten liggen. Er is geen ruimte voor ‘geen zin’…
Ik heb het deze week allemaal ervaren, ook al wist ik dat ik het die week erna weer kon doen. Het idee dat je dit nog heel veel langer zou moeten doen…ik hoop echt niet dat ik ooit in die situatie terecht ga komen!